Met ingang van april was het dan zover: de kennisgroepen van de Belastingdienst begonnen met het openbaar maken en publiceren van kennisgroepstandpunten.
Er heeft altijd enige onduidelijkheid bestaan over het begrip "kennisgroep". Zijn het geheime genootschappen die zonder enige vorm van controle volgens geheime methodes te werk gaan, of maken ze op een zichtbare manier deel uit van de Belastingdienst? Gelukkig is dat laatste het geval. Maar ik begrijp dat velen niet precies weten wat een kennisgroep doet.
Geheimzinnige positie
Om het kort toe te lichten, er zijn 26 kennisgroepen die verdeeld zijn over alle belastingmiddelen, zoals inkomstenbelasting, loonheffingen, vennootschapsbelasting, enzovoort. Er zijn vier kennisgroepen (verzekeringsproducten, onroerend goed, pensioenen en cao) die altijd al contact mochten en mogen hebben met de buitenwereld en daar afspraken mee kunnen maken. De andere 22 kennisgroepen adviseren inspecteurs in het land bij lastige vraagstukken. Het is de bedoeling dat de inspecteur het standpunt dat de kennisgroep inneemt naar buiten brengt als zijnde zijn eigen standpunt. Kennisgroepen functioneerden in het verleden vaak op de achtergrond, vandaar die geheimzinnige positie.
Het is goed dat de positie van de kennisgroepen wat meer in het daglicht komt. ”
Het is goed dat met het openbaar maken van standpunten van kennisgroepen ook de positie van de kennisgroepen wat meer in het daglicht komt. Een kennisgroep is in feite niet meer dan een klein groepje specialisten die veelal parttime voor de kennisgroep werken en daar door collega’s aangedragen casussen behandelen. De bedoeling is dat na het innemen van een standpunt de inspecteur die de casus heeft aangeleverd het standpunt volgt. En dat vervolgens na publicatie de inspecteur in Groningen op een vergelijkbare casus hetzelfde standpunt inneemt als de inspecteur in Maastricht. Hoe simpel kan het zijn?
Helaas is de praktijk weerbarstiger. Elke situatie of casus is weer anders, dus het is een illusie om te denken dat de Belastingdienst alle beslissingen in het land volledig gelijk uitvoert. Dat de kennisgroepen van de Belastingdienst hun standpunten nu extern publiceren, is een geweldige stap naar openbaarheid. Hoe vaak luidt niet de kritiek dat de politiek veel in achterkamertjes regelt?
Kijkje in de keuken
De Belastingdienst geeft nu een ongekend kijkje in de keuken omdat niet alleen de beslissing zelf, maar ook de beschouwing die tot het antwoord heeft geleid wordt gepubliceerd. Als adviseur of werkgever kun je een beroep doen op die gepubliceerde standpunten, aangezien deze vertrouwen wekken dat een vergelijkbare kwestie op eenzelfde manier wordt behandeld.
Op dit moment zijn dan ook veel adviseurs bezig met het bestuderen van gepubliceerde standpunten om te kijken of hun klanten op een andere manier zijn behandeld dan is beschreven in een kennisgroepstandpunt. Het is dus ook wel een beetje een verdienmodel geworden. Op zich is dat niet bezwaarlijk. Het is mogelijk dat er een stroom verzoeken om ambtshalve vermindering binnenkomt bij de Belastingdienst. Bijvoorbeeld als adviseurs van mening zijn dat een klant in het verleden is benadeeld ten opzichte van het gepubliceerde kennisgroepstandpunt. Dat voelt als onrechtvaardig. Maar dat kan dus veroorzaakt zijn door net weer een casus met afwijkende feiten.
Wij moeten met z’n allen wennen aan die openheid van beslissingen. Ook voor de Belastingdienst voelt het nog een beetje als een sprong in het diepe.”
Wij moeten met z’n allen wennen aan die openheid van beslissingen. Ook voor de Belastingdienst voelt het nog een beetje als een sprong in het diepe. De kunst is onder andere dat het opschrijven van een casus zodanig onherkenbaar plaatsvindt dat deze op geen enkele manier te herleiden valt naar een individuele klant. Niemand mag zich erin herkennen. Dat is best lastig.
Mijn inschatting is dat de publicatie van kennisgroepstandpunten in eerste instantie voor veel gedoe in de praktijk zal zorgen maar dat uiteindelijk werkgevers, adviseurs en Belastingdienst wennen aan deze nieuwe werkelijkheid die in elk geval voor meer openheid zorgt. En is dat niet wat wij eigenlijk allemaal willen?
